 |
| "Ση Χάλκοβας τα Στράτας" - Η νέα παραδοσιακή δουλειά του Χρίστου Καλιοντζίδη... |
Εκπρόσωπος της νέας γενιάς μουσικών, που τα τελευταία χρόνια “εμπλέκονται” πολύ δημιουργικά στην παράδοση της φολκ μουσικής, έχοντας επάρκεια από σοβαρά ακούσματα, αλλά και ίδιον υπόβαθρο. Ο Χρήστος Καλιοντζίδης, γιος του σπουδαίου μουσικού και τραγουδιστή της Ποντιακής μουσικής, Μιχάλη Καλιοντζίδη μιλάει στο musicpaper για την έκδοση της πρώτης δισκογραφικής δουλειάς του, με τον τίτλο “Ση Χάλκοβας τα Στράτας”, αλλά και όλα όσα αποτέλεσαν εφόδια και επιρροές στην μέχρι στιγμής πορεία του…
Τα τελευταία χρόνια, οι πιο δημιουργικές παραγωγές προέρχονται από το χώρο της δημοτικής μουσικής. Συμμερίζεσαι αυτή την άποψη;
Όντως, υπάρχει μία τάση προς την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Τόσο με την κλασική προσέγγιση, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της Ηπείρου με την τετράδα, λαούτο, ντέφι, κλαρίνο, βιολί ή στην ποντιακή μουσική με τη λύρα και το νταούλι, όσο όμως και με μία πιο σύγχρονη προσέγγιση. Λίγο πιο έθνικ. Υπάρχει αυτή η τάση προς την επιστροφή στις ρίζες, από όλες τις κοινωνικές ομάδες στον ελλαδικό χώρο.
Ποιοι λόγοι, πιστεύεις, πως οδηγούν σε αυτό;
Διανύουμε μία περίοδο, που δημιουργεί πολλά ζητήματα ταυτότητας. Η παγκοσμιοποίηση παίζει βασικότατο ρόλο στην καθημερινότητά μας και οι επιρροές που υπάρχουν σε όλους μας είναι πάρα πολλές, κυρίως μέσω του ίντερνετ που έχει αλλάξει τελείως τα δεδομένα. Υποσυνείδητα, λοιπόν, δημιουργούνται ζητήματα ταυτότητας σε ανθρώπους που την αναζητούν. Για παράδειγμα, ένας Κρητικός έχει τον τόπο του, ξέρει που θα γυρίσει για να βρει το μέρος του ή τους ανθρώπους του. Ένας Πόντιος δεν το έχει αυτό. Το ίδιο μπορεί ισχύει και για παράδειγμα στους Βλάχους ή τους Ηπειρώτες. Όλα αυτά μας οδηγούν στο να ψάξουμε τις ρίζες μας, τη μουσική μας και την πολιτισμική μας παράδοση, γενικότερα.
Αυτή η διαδικασία συμβαίνει με γόνιμο και δημιουργικό τρόπο;
Θεωρώ πως είναι πάντα γόνιμο και δημιουργικό, νέοι άνθρωποι να ασχολούνται με τη μουσική, και όχι μόνο με την παραδοσιακή. Πόσο μάλλον όταν αναφερόμαστε σε μια μουσική παράδοση, που έχει επιβιώσει επί χιλιάδες χρόνια. Είναι αδύνατον να χαθεί. Όσο και αν προσπαθήσει ο οποιοσδήποτε να κάνει κάτι κακό, εκ των πραγμάτων αυτό δεν είναι δυνατόν. Σαφώς είναι ενδιαφέρον να βλέπεις νέα παιδιά, με μια διαφορετική αντίληψη για τη μουσική και άλλη μουσική παιδεία σε σχέση με τη γενιά του πατέρα μου ή των προηγούμενων, με ποιο τρόπο προσπαθούν να προσεγγίσουν τη μουσική παράδοση.
Είναι αυτονόητο πως έχεις επηρεαστεί από τον πατέρα σου, αλλά πως και πόσο πολύ πιστεύεις έχει συμβεί αυτό;
Πολύ σωστά. Ήταν αναπόφευκτο να έχω επηρεαστεί. Όλα τα παιδιά έχουν ως πρότυπο τους γονείς τους. Όταν στη δική μου περίπτωση τυχαίνει να έχω πρότυπο τον πατέρα μου, και για την επαγγελματική μου σταδιοδρομία, αφού επιλέγω να ασχοληθώ με το ίδιο πράγμα, είναι αναπόφευκτο να επηρεαστώ. Η μεγαλύτερη επιρροή που μου άσκησε άθελά του, διότι ποτέ δεν μου υπέδειξε κάτι επί τούτου, ήταν η αισθητική που προσπάθησε να μου περάσει. Δηλαδή, εφόσον θέλησα να ασχοληθώ με την ποντιακή μουσική, να το κάνω με τέτοιο τρόπο, ώστε η αισθητική μου να έχει το υπόβαθρο να παραμείνει και να είναι διαχρονική. Ο πατέρας μου είναι σε ηλικία 57 ετών και όλοι του έχουν κολλήσει τη στάμπα του παραδοσιακού Πόντιου καλλιτέχνη. Ήταν όμως από τους πρώτους που εισήγαγε νεοτερικά στοιχεία όταν ασχολήθηκε με την ποντιακή δισκογραφία. Δούλεψε με όργανα που δεν υπήρχαν στην ποντιακή μουσική παράδοση, χρησιμοποίησε νέες τεχνικές όσον αφορά το παίξιμο της λύρας και πολλά άλλα. Στο πέρασμα του χρόνου, όμως, αποδείχτηκε ότι όλα αυτά χρησιμοποιήθηκαν έτσι ώστε να γίνουν αποδεχτά από τον κόσμο και να μην προσβάλλουν την αισθητική κανενός. Πάνω σε αυτά τα χαρακτηριστικά προσπάθησε να βαδίσει η πρώτη μου δισκογραφική δουλειά.
Η αισθητική προσέγγιση ποια όρια έχει, ώστε να μην προσβάλει αυτό που έχουμε λάβει εμείς οι νεότεροι ως παραδοσιακή μουσική;
Υπάρχει μία λαθεμένη αντίληψη πως η αισθητική είναι υποκειμενικό χαρακτηριστικό. Δεν ισχύει αυτό. Υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια τα οποία δεν μπορούμε να τα αμφισβητήσουμε. Όταν ακούσεις ένα επιτραπέζιο ποντιακό τραγούδι από μία ροκ κιθάρα με distortion, προφανώς θα σε ξενίσει, διότι αισθητικά δεν στέκει. Μόνο αν κάποιος είναι μουσική ιδιοφυΐα μπορεί να ξεπεράσει με ασφάλεια τέτοιες κόκκινες γραμμές. Σε ένα άλλο παράδειγμα, η ποντιακή λύρα έχει ως βασικό χαρακτηριστικό το διπλόχορδο παίξιμο. Όταν αυτό λείπει από ένα ποντιακό τραγούδι, τότε αυτομάτως είσαι μακριά από την αισθητική του. Ωστόσο, δεν μπορείς να βάλεις όρια στην δημιουργικότητα ενός μουσικού. Είναι κάτι αρνητικό. Υπάρχουν, όμως όρια στα αντικειμενικά κριτήρια της αισθητικής. Εάν κάποιος μουσικός πάρει την ποντιακή μουσική παράδοση και την οδηγήσει σε ένα τέτοιο μονοπάτι που να έχει νεοτερικά στοιχεία, χωρίς να ξενίζει κανέναν, τότε δεν μπορεί κανείς να βάλει όριο. Θα το ξεπεράσεις, όταν και εφόσον αυτό γίνει “κιτς”.
Είσαι απόφοιτος του Τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής του Τ.Ε.Ι. Ηπείρου. Ποια είναι η άποψή σου για τη δουλειά που γίνεται στο Τ.Ε.Ι. της Άρτας;
Είναι ένα τμήμα που αδικήθηκε από την κατάσταση της χώρας, αλλά και από τον εαυτό του. Είναι ένα από τα πιο αξιόλογα μουσικά Ιδρύματα της χώρας και το μοναδικό που ασχολείται κατεξοχήν με τις Λαϊκές Παραδόσεις ανά τον κόσμο. Ωστόσο, εκεί που θα έπρεπε να δώσει μία παραπάνω ώθηση, ήρθε η περίοδος της κρίσης κι αυτό όπως είδαμε και σε άλλα Ιδρύματα, είχε τις αρνητικές του συνέπειες. Προσωπικά, πήρα πάρα πολλά από τη φοίτησή μου, τόσο από το Πρόγραμμα Σπουδών, όσο και από τους καθηγητές που διδάσκουν εκεί και είναι πολύ αξιόλογοι. Πραγματικά, ελπίζω πως θα αλλάξει η κατάσταση και το Τμήμα θα πάρει και πάλι τα πάνω του. Είναι σημαντικό, ειδικά για μία χώρα με πάρα πολλές μουσικές παραδόσεις.
Υπήρξαν στην πορεία σου, εκτός από τον πατέρα σου, μουσικοί ή μουσικές παραδόσεις που να σε ενδιέφεραν και να σε επηρέασαν;
Σαν παιδί, μέχρι την ηλικία των 17 ετών, είχα ζήσει μόνο με την ποντιακή μουσική. Εκτός του πατέρα μου, με επηρέασε ο λυράρης Γιωργούλης Κουγιουμτζίδης, που υπήρξε και πρότυπο του ίδιου παλαιότερα και φυσικά ο Γώγος Πετρίδης. Ούτως ή άλλως για κάθε Πόντιο μουσικό, αυτοί οι δύο είναι το ήμισυ του παντός. Όλοι ξεκινάνε από εκεί. Από εκεί και πέρα, όταν πέρασα στο Τ.Ε.Ι. της Άρτας ήμουν τυχερός που συνάντησα τόσους μουσικούς από άλλες παραδόσεις. Αυτό με βοήθησε πολύ στο να ανοίξω τους μουσικούς μου ορίζοντες και με βοήθησε και στο παίξιμό μου. Ασχολήθηκα και με τη μουσική της Ηπείρου, επειδή είχα επιλέξει το παραδοσιακό βιολί, ως όργανο για το Τ.Ε.Ι.. Ασχολήθηκα, επίσης, αρκετά με την οθωμανική μουσική, τόσο την λόγια, όσο και τη λαϊκή παράδοση της μουσικής της Τουρκίας. Φυσικά, στη Σχολή υπήρχαν κι άλλα προγράμματα που παρακολουθούσα, όπως τζαζ και η μουσική των Βαλκανίων.
Εδώ και λίγο καιρό έχει κυκλοφορήσει η πρώτη ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά σου…
Ο τίτλος της είναι “Ση Χάλκοβας τα Στράτας”. Η Χάλκοβα είναι τοπωνύμιο ενός βουνού, στους πρόποδες του οποίου είναι χτισμένο το χωριό του πατέρα μου, ο Διπόταμος Καβάλας. Το cd έχει στίχους με αντικείμενο την αγάπη, όπως και τα περισσότερα ποντιακά τραγούδια. Στην πορεία και μετά την καταστροφή του ’22, γράφτηκαν και τα τραγούδια της πατρίδας και της Γενοκτονίας. Το ομώνυμο κομμάτι, έβδομο κατά σειρά στο cd, το είχα γράψει από τον καιρό που ήμουν μαθητής στο Λύκειο. Τα υπόλοιπα ήρθαν στην πορεία. Έχω συμπεριλάβει 7 δικά μου κομμάτια και 3 του πατέρα μου, καθώς κι ένα παραδοσιακό. Έγραψα στίχους σε δύο από αυτά, έγραψε κι ο πατέρας μου σε άλλα τόσα. Επίσης, στίχους μου έδωσαν ο Αντώνης Πιλαλίδης, ο Γιάννης Γκόσιος κι ο Γιάννης Μάγγος και τους ευχαριστώ.
Με τον πατέρα σου πως δουλέψατε;
Ποτέ δεν είχαμε έως σήμερα τη σχέση δάσκαλου και μαθητή. Οι φορές που κάτσαμε απέναντι ο ένας με τον άλλο για να μου δείξει κάτι ήταν συγκεκριμένα τέσσερις, μέχρι τώρα. Στο cd μου έδειξε απόλυτη εμπιστοσύνη και το μόνο που μου είπε είναι πως όταν τελειώσει όλη η δουλειά, γίνει η μίξη και το mastering, θα ήθελε να το ακούσει. Του είπα ότι θα ήθελα κάποια κομμάτια, μου έδωσε δύο - τρία που είχε και του ζήτησα τη γνώμη για κάποια σημεία στο στίχο. Δεν με επηρέασε όμως σε κάτι περισσότερο.
Ποιοι άλλοι μουσικοί συμμετέχουν;
Στα κρουστά ο Ιμπραϊμ Ιμπραϊμογλου, νταούλι παίζει ο Γιώργος Κορτσινίδης, καβάλ ο Γιώργος Σκιπητάρης, κιθάρες και λαούτα ο Γιάννης Πούλιος. Εγώ έπαιξα πιάνο, ούτι, λύρα.
Παράλληλα, συμμετέχεις και στο πολύ ενδιαφέρον project “First blοod”…
Είναι ένα project, που πραγματεύεται την ποντιακή παράδοση με ένα διαφορετικό τρόπο. Στην περίπτωση της ποντιακής μουσικής, έχουμε μία παράδοση που εξελίσσεται επί χιλιάδες χρόνια, και ξαφνικά με ένα γεγονός στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, διαχωρίζεται στην περιοχή της σημερινής Τουρκίας και στην περιοχή του ελλαδικού χώρου. Είναι αναπόφευκτο να εξελιχθεί με διαφορετικό τρόπο στους δύο χώρους, ανάλογα με τις επιρροές. Σε αυτό το project προσπαθούμε με μουσικούς από την Ελλάδα και την Τουρκία να τη φέρουμε κοντά και την κάνουμε “ένα” και πάλι, μέσα από ένα πιο σύγχρονο άκουσμα. Θα κριθούμε καθαρά για την αισθητική μας, όχι για το εάν είμαστε παραδοσιακοί ή όχι. Συμμετέχουν ο Μάνος Αχαλινωτόπουλος στο κλαρίνο, ο Γιώτης Κιουρτζόγλου στο μπάσο, ο Πέτρος Κούρτης στα κρουστά, ο Κώστας Καρασσαβίδης στα κρουστά, ο Λουκάς Μεταξάς στα κρουστά, η Ρία Ελληνίδου και η Δήμητρα Καπαγερίδου στη φωνή, εγώ παίζω λύρα, ο Ανδρέας Ανδρέου ούτι κι ο Apolas Remis είναι στο τραγούδι. Πάρα πολύ καλοί και αξιόλογοι μουσικοί, που πιστεύω ότι θα συμβάλλουν στο να γίνει ένα project που δεν έχει επιχειρηθεί στο παρελθόν. Είναι πολύ δύσκολο να “πειραματιστείς” με μία μουσική παράδοση την οποία ο κόσμος έχει και λίγο το αίσθημα της προστασίας απέναντί της. Θεωρώ όμως πως η προσέγγισή μας έχει αισθητικά το υπόβαθρο, στο να δώσει μία νότα που να ανταποκρίνεται στην εποχή της.
Πηγή: Musicpaper